Readability[COLUM]: Drie belangrijke mythes rond de financiële crisis en hoe het anders kan.
Afgelopen dinsdag mocht ik o.lv. Mirjam de Rijk deelnemen aan het event in Pakhuis de Zwijger over ‘De crisis is voorbij. Toch? ’ (zie hier). Hieronder volgt op veler verzoek mijn column getiteld ’ Drie belangrijke mythes rond de financiële crisis en hoe het anders kan’.
Een aantal zaken valt me op als ex-bankier bij ABN Amro met 26 jaar ervaring in de financiële sector en als wetenschapper. En daar wil ik het in deze column met u over hebben. Daarbij komen drie belangrijke mythes rond de financiële crisis aan de orde, gevolgd door een aantal concrete maatregelen om het financiële systeem in Nederland fundamenteel te veranderen. Zoals een goed wetenschapper betaamd, begin ik eerst met mijn definitie van wat het financiële systeem eigenlijk is.
Wat is het financiële systeem?
Als bedrijfskundige beschouw ik het financiële systeem als het geheel van belanghebbenden in en rond de financiële sector. Dit betekent dat naast managers en medewerkers die bij banken werken, ook klanten, toezichthouders, ambtenaren op ministeries, politici, externe adviseurs, accountants, wetenschappers en financiële journalisten wat mij betreft tot het financiële systeem behoren. Deze definitie sluit trouwens goed aan op mijn dagelijkse ervaringen bij ABN Amro. Zo worden b.v. in de praktijk besluiten nooit zelfstandig door individuen als Groenink genomen. Ze worden sterk beïnvloed door ontwikkelingen van buitenaf zoals wet– en regelgeving en niet zelden genomen op advies van duurbetaalde externe adviseurs. Hoe dat systeem in de praktijk werkte en werkt kun je goed lezen in het verhaal ‘Allemaal aan de tiet’ in ‘Dagboek van een bankier’.
Wat is het probleem eigenlijk?
Als je iets wilt veranderen, moet je eerst het probleem goed beschrijven. Om vervolgens aan te geven wat je een gewenste oplossingsrichting vindt en waarom. En daar gaat het vaak al mis. De meningen over wat het probleem nu eigenlijk was of is en over de oorzaken van de financiële crisis lopen sterk uiteen. Er is tot op de dag van vandaag geen echte open discussie mogelijk over de gewenste nieuwe situatie. En een brede inhoudelijke discussie over mogelijke praktische oplossingen vindt evenmin plaats. De gang van zaken rond de beursgang van ABN Amro is daar een goed voorbeeld van. Hierbij speelt een aantal mythes een belangrijke rol.
Mythe 1: de crisis is in 2008 ontstaan.
De financiele crisis begon al veel eerder dan 2008 hoewel de gevolgen rond 2008 voor het eerst zichtbaar werden voor het grote publiek. Voor mensen binnen de sector stonden de signalen al veel langer op rood. Toen ik in 1995 hoofd was van de backoffice van het Effectenbedrijf voor grote klanten, ontstonden er grote problemen met de verwerking van transacties door de digitalisering van beleggingsproducten en betaalproducten. Met behulp van nieuwe ICT kon er uitgebreid aan ‘financial engineering’ worden gedaan zonder enige relatie met de reële, fysieke economie. En zo konden nieuwe digitale producten en diensten vanuit de V.S. en het V.K. wereldwijd aan iedereen worden verkocht.
We konden veel van die nieuwe digitale producten niet of nauwelijks in de administratie opnemen en hetzelfde gold voor veel van onze klanten. En hoewel we die problemen uitgebreid aan de interne en externe toezichthouders rapporteerden, deden die er niets mee. Toen bleek dus al in de praktijk dat traditioneel bankentoezicht achterhaald was zoals Nick Leeson terecht opmerkte toen ik hem een aantal jaren geleden interviewde (ik woog toen 15 kilo meer dan nu…).
Mythe 2: de crisis is voorbij.
In de beeldvorming en de framing van een aantal politici, ministers en invloedrijke journalisten in de media is ‘de crisis voorbij’. Het zou beter gaan met de economie, de werkeloosheid zou dalen, de financiële crisis is voorbij en tegenvallers worden verklaard door gebruik te maken van oude methoden en modellen: ‘de vorige crisis is voorbij, het is de volgende crisis’. Die methoden en modellen zijn die in de huidige tijd echter niet of nauwelijks meer te gebruiken. Zoals Wellink aan het begin van het jaar in een college zei ‘we are in unchartered territory’ en daar horen dus nieuwe methoden en modellen bij. De crises zijn niet voorbij, we zitten er nog middenin. Waarom? Omdat de echte oorzaken niet zijn weggenomen en dat geldt ook voor de oorzaken die ten grondslag liggen aan de financiële crisis en aan een aantal problemen in de financiële sector.
Mythe 3: de cultuur binnen de financiële sector in Nederland is fundamenteel veranderd.
Een van de grootste problemen is nog steeds het gedrag van een aantal mensen in en rond de financiële sector dat structureel het voorbeeld geeft van hoe het niet moet. En hier wreekt zich wat ik vaak ‘de ingeboren luiheid van veel journalisten in de Nederlandse media’ noem. Men citeert vaak klakkeloos de leiding van de grootbanken, de verschillende ministers en pseudo-experts zonder dat men zelf fundamenteel onderzoek doet naar de feiten. Als we één ding zouden moeten weten is dat je nooit ‘aan de Kerstkalkoen moet vragen wat er met Kerstmis gegeten wordt’. Maar we doen (uit gemakzucht?) niet anders bij gebeurtenissen in en rond de financiële sector. Zoals ik in ‘Dinosauriër of krokodil’ laat zien is de bedrijfscultuur bij een aantal banken in Nederland niet of nauwelijks veranderd sinds 2001 en waarom zou dat ook zo zijn? De belangrijkste spelers zitten nog op hun plek waaronder vooral invloedrijke mensen in de top van het middenkader en de politiek heeft sinds 2008 alleen maar aan symptoombestrijding gedaan met o.a. de bankiers eed. Dat het gedrag van een aantal van de betrokkenen die door de overheid zelf zijn benoemd, niet is veranderd, was duidelijk te zien bij de gang van zaken rond de bonussen bij ABN Amro en de derivaten die aan het MKB zijn verkocht. En dat is op zich ook logisch: verkeerd gedrag wordt niet afgestraft en goed gedrag wordt niet beloond. Zoals ik al vaak heb geschreven sinds 2008: ‘als je niets verandert, verandert er niets’ en dat is jammer genoeg de realiteit op dit moment. Een conclusie die onlangs ook werd getrokken door de heer de Wit, ex-voorzitter van de parlementaire enquêtecommissies, 5 jaar na het verschijnen van zijn rapporten en aanbevelingen.
De vraag is: wat moet er dan wel gebeuren, Tony?
In mijn voorbereiding op het interview in KRO Kruispunt van 22 november jl. (zie hier), had ik voor mijzelf 6 maatregelen opgeschreven. Hier zijn ze:
1. Er moeten nieuwe, onafhankelijke mensen worden benoemd in de RvB en de RvA van financiële instellingen inclusief bij de toezichthouders. Inclusief mensen die het personeel vertegenwoordigen en klanten bijvoorbeeld.
2. Er moet een fundamenteel ander adviestraject voor de overheid en de politiek komen voor nieuwe wet– en regelgeving rond de financiële sector. De belangenverstrengeling tussen een aantal bedrijven, sommige politici, wetenschappers en een aantal lobbygroepen is nu veel te groot.
3. We moeten stoppen met het benoemen van ministers en ex-politici aan het hoofd van bedrijven in en rond de financiële sector nadat ze minister of kamerlid af zijn.
4. Journalisten moeten net als WNL Nacht, KRO Kruispunt en Pakhuis de Zwijger nu doen veel meer mensen uit de sector zelf aan het woord laten en ‘mavericks’ steunen i.p.v. alleen de ‘Kerstkalkoenen’ aan het woord laten. Dat draagt bij aan een inhoudelijk debat en aan het voorstellen van maatregelen die echt werken.
5. Het financieel en bankentoezicht moet op de schop door b.v. veel meer gebruik te maken van nieuwe technologie, automatisering en slimme systemen (‘e-compliance’) en door het inhuren van ‘boeven’ om ‘boeven te vangen’.
6. We moeten andere methoden en modellen gaan ontwikkelen om de huidige werkelijkheid te moduleren en om oplossingen te vinden. Het toepassen van oude methoden en modellen zorgt voor verkeerde conclusies en voor het berijden van persoonlijke stokpaardjes in plaats van te kijken naar of maatregelen effectief zijn of niet.
Dank u wel voor de aandacht.
Volg me op Twitter hier of @dagboekbankier en op Linkedin hier. Je kunt me altijd e-mailen naar info@tonydebree.com en bellen op 06 – 34387806.
Afgelopen dinsdag mocht ik o.lv. Mirjam de Rijk deelnemen aan het event in Pakhuis de Zwijger over 'De crisis is voorbij. Toch? ' (zie hier). Hieronder volgt op veler verzoek mijn column getiteld ' Drie belangrijke mythes rond de financiële crisis en hoe het anders kan'.
Een aantal zaken valt me op als ex-bankier bij ABN Amro met 26 jaar ervaring in de financiële sector en als wetenschapper. En daar wil ik het in deze column met u over hebben. Daarbij komen drie belangrijke mythes rond de financiële crisis aan de orde, gevolgd door een aantal concrete maatregelen om het financiële systeem in Nederland fundamenteel te veranderen. Zoals een goed wetenschapper betaamd, begin ik eerst met mijn definitie van wat het financiële systeem eigenlijk is.
Wat is het financiële systeem?
Als bedrijfskundige beschouw ik het financiële systeem als het geheel van belanghebbenden in en rond de financiële sector. Dit betekent dat naast managers en medewerkers die bij banken werken, ook klanten, toezichthouders, ambtenaren op ministeries, politici, externe adviseurs, accountants, wetenschappers en financiële journalisten wat mij betreft tot het financiële systeem behoren. Deze definitie sluit trouwens goed aan op mijn dagelijkse ervaringen bij ABN Amro. Zo worden b.v. in de praktijk besluiten nooit zelfstandig door individuen als Groenink genomen. Ze worden sterk beïnvloed door ontwikkelingen van buitenaf zoals wet- en regelgeving en niet zelden genomen op advies van duurbetaalde externe adviseurs. Hoe dat systeem in de praktijk werkte en werkt kun je goed lezen in het verhaal 'Allemaal aan de tiet' in 'Dagboek van een bankier'.
Wat is het probleem eigenlijk?
Als je iets wilt veranderen, moet je eerst het probleem goed beschrijven. Om vervolgens aan te geven wat je een gewenste oplossingsrichting vindt en waarom. En daar gaat het vaak al mis. De meningen over wat het probleem nu eigenlijk was of is en over de oorzaken van de financiële crisis lopen sterk uiteen. Er is tot op de dag van vandaag geen echte open discussie mogelijk over de gewenste nieuwe situatie. En een brede inhoudelijke discussie over mogelijke praktische oplossingen vindt evenmin plaats. De gang van zaken rond de beursgang van ABN Amro is daar een goed voorbeeld van. Hierbij speelt een aantal mythes een belangrijke rol.
Mythe 1: de crisis is in 2008 ontstaan.
De financiele crisis begon al veel eerder dan 2008 hoewel de gevolgen rond 2008 voor het eerst zichtbaar werden voor het grote publiek. Voor mensen binnen de sector stonden de signalen al veel langer op rood. Toen ik in 1995 hoofd was van de backoffice van het Effectenbedrijf voor grote klanten, ontstonden er grote problemen met de verwerking van transacties door de digitalisering van beleggingsproducten en betaalproducten. Met behulp van nieuwe ICT kon er uitgebreid aan ‘financial engineering’ worden gedaan zonder enige relatie met de reële, fysieke economie. En zo konden nieuwe digitale producten en diensten vanuit de V.S. en het V.K. wereldwijd aan iedereen worden verkocht.
We konden veel van die nieuwe digitale producten niet of nauwelijks in de administratie opnemen en hetzelfde gold voor veel van onze klanten. En hoewel we die problemen uitgebreid aan de interne en externe toezichthouders rapporteerden, deden die er niets mee. Toen bleek dus al in de praktijk dat traditioneel bankentoezicht achterhaald was zoals Nick Leeson terecht opmerkte toen ik hem een aantal jaren geleden interviewde (ik woog toen 15 kilo meer dan nu...).
Mythe 2: de crisis is voorbij.
In de beeldvorming en de framing van een aantal politici, ministers en invloedrijke journalisten in de media is ‘de crisis voorbij’. Het zou beter gaan met de economie, de werkeloosheid zou dalen, de financiële crisis is voorbij en tegenvallers worden verklaard door gebruik te maken van oude methoden en modellen: ‘de vorige crisis is voorbij, het is de volgende crisis’. Die methoden en modellen zijn die in de huidige tijd echter niet of nauwelijks meer te gebruiken. Zoals Wellink aan het begin van het jaar in een college zei ‘we are in unchartered territory’ en daar horen dus nieuwe methoden en modellen bij. De crises zijn niet voorbij, we zitten er nog middenin. Waarom? Omdat de echte oorzaken niet zijn weggenomen en dat geldt ook voor de oorzaken die ten grondslag liggen aan de financiële crisis en aan een aantal problemen in de financiële sector.
Mythe 3: de cultuur binnen de financiële sector in Nederland is fundamenteel veranderd.
Een van de grootste problemen is nog steeds het gedrag van een aantal mensen in en rond de financiële sector dat structureel het voorbeeld geeft van hoe het niet moet. En hier wreekt zich wat ik vaak ‘de ingeboren luiheid van veel journalisten in de Nederlandse media’ noem. Men citeert vaak klakkeloos de leiding van de grootbanken, de verschillende ministers en pseudo-experts zonder dat men zelf fundamenteel onderzoek doet naar de feiten. Als we één ding zouden moeten weten is dat je nooit ‘aan de Kerstkalkoen moet vragen wat er met Kerstmis gegeten wordt’. Maar we doen (uit gemakzucht?) niet anders bij gebeurtenissen in en rond de financiële sector. Zoals ik in ‘Dinosauriër of krokodil’ laat zien is de bedrijfscultuur bij een aantal banken in Nederland niet of nauwelijks veranderd sinds 2001 en waarom zou dat ook zo zijn? De belangrijkste spelers zitten nog op hun plek waaronder vooral invloedrijke mensen in de top van het middenkader en de politiek heeft sinds 2008 alleen maar aan symptoombestrijding gedaan met o.a. de bankiers eed. Dat het gedrag van een aantal van de betrokkenen die door de overheid zelf zijn benoemd, niet is veranderd, was duidelijk te zien bij de gang van zaken rond de bonussen bij ABN Amro en de derivaten die aan het MKB zijn verkocht. En dat is op zich ook logisch: verkeerd gedrag wordt niet afgestraft en goed gedrag wordt niet beloond. Zoals ik al vaak heb geschreven sinds 2008: ‘als je niets verandert, verandert er niets’ en dat is jammer genoeg de realiteit op dit moment. Een conclusie die onlangs ook werd getrokken door de heer de Wit, ex-voorzitter van de parlementaire enquêtecommissies, 5 jaar na het verschijnen van zijn rapporten en aanbevelingen.
De vraag is: wat moet er dan wel gebeuren, Tony?
In mijn voorbereiding op het interview in KRO Kruispunt van 22 november jl. (zie hier), had ik voor mijzelf 6 maatregelen opgeschreven. Hier zijn ze:
1. Er moeten nieuwe, onafhankelijke mensen worden benoemd in de RvB en de RvA van financiële instellingen inclusief bij de toezichthouders. Inclusief mensen die het personeel vertegenwoordigen en klanten bijvoorbeeld.
2. Er moet een fundamenteel ander adviestraject voor de overheid en de politiek komen voor nieuwe wet- en regelgeving rond de financiële sector. De belangenverstrengeling tussen een aantal bedrijven, sommige politici, wetenschappers en een aantal lobbygroepen is nu veel te groot.
3. We moeten stoppen met het benoemen van ministers en ex-politici aan het hoofd van bedrijven in en rond de financiële sector nadat ze minister of kamerlid af zijn.
4. Journalisten moeten net als WNL Nacht, KRO Kruispunt en Pakhuis de Zwijger nu doen veel meer mensen uit de sector zelf aan het woord laten en ‘mavericks’ steunen i.p.v. alleen de ‘Kerstkalkoenen’ aan het woord laten. Dat draagt bij aan een inhoudelijk debat en aan het voorstellen van maatregelen die echt werken.
5. Het financieel en bankentoezicht moet op de schop door b.v. veel meer gebruik te maken van nieuwe technologie, automatisering en slimme systemen (‘e-compliance’) en door het inhuren van ‘boeven’ om ‘boeven te vangen’.
6. We moeten andere methoden en modellen gaan ontwikkelen om de huidige werkelijkheid te moduleren en om oplossingen te vinden. Het toepassen van oude methoden en modellen zorgt voor verkeerde conclusies en voor het berijden van persoonlijke stokpaardjes in plaats van te kijken naar of maatregelen effectief zijn of niet.
Dank u wel voor de aandacht.
Volg me op Twitter hier of @dagboekbankier en op Linkedin hier. Je kunt me altijd e-mailen naar info@tonydebree.com en bellen op 06-34387806.
Deel dit bericht met al je vrienden:
Bericht nog niet beoordeeld en aangevuld.
[COLUMN]: ‘Drie belangrijke mythes rond de financiele sector en hoe het anders kan’: https://t.co/P5sn0FyJo0 @De_Zwijger @Mirjam_de_Rijk
[COLUMN]: ‘Drie belangrijke mythes rond de financiele sector en hoe het anders kan’: https://t.co/gEnpUd9Bdl @De_Zwijger #mythes #crisis